Kuşlarda Yaygın Görülen Hastalıklar ve Tedavi Yöntemleri
Evdeki kanatlı dostunuzun yaşayabileceği sağlık sorunlarını bilmeniz, bunlara hazırlıklı olmanız mutlu ve sağlıklı yaşamı olması için önemlidir. Bu yazımızda kanatlı dostunuzun yaşayabileceği hastalıklar, bu süreçlerde nasıl bir tedavi yöntemi izlemeniz ve neler yapmanız gerektiği konuları üzerinde durduk. Kuşunuzu tanımanız ona uygun en doğru tedavi yöntemini izlemeniz önem arz eder. Özellikle bu süreçte ve aslında her zaman kuş veterinerinden alacağınız özel destek kuşunuzun sağlığı için gereklidir ve aksatılmamalıdır. Bu yazı tüm kanatlı dostlarımızı içermektedir.
“Göçmen kuşlar yine toplandı eski yerde, birazdan başlar müzik de meyve bahçesinde.”
Rilke
Mantar-Candida Albicans
Evcil kuşlarda sık görülen bir hastalık olan mantar bulaşıcıdır. Bir anda başlayan ve hızlı yayılan bir süreç değildir. İlk anda fark edilemez. Yavaş yavaş tüm deriye yayılarak tüy dökülmesi ile kendini gösterir. Bu nedenle kanatlı dostunuzu sürekli gözlemlemeniz ve dikkat etmeniz gerekir. Bir organda veya sistemde ortaya çıkabileceği gibi birden fazla organa ve sisteme de sıçrayabilir. Mantar deride oluşacağı için kendisini yalayarak temizlediği sırada ağız yoluyla sindirim sistemine bulaşır.
Hastalık Belirtileri Nelerdir?
Kısmi ve genel tüy dökülmeleri, gaga ve gaga çevresinde oluşan beyazlıklar, dışkının bozulması/sulanması (ishale bezeyen dışkı), tüylerde bozulmalar ve düzensizlik, ayak ve gagada anamoliler (şeklinin bozulması gibi), gaga çevresindeki koku değişikliği, kusma, deri kalınlaşması ve deride pullanma/çatlamalar, kaşınma, iştahsızlık, kafesin tabanında tüneme ve hareketsizlik, depresif davranışlar gösterme gibi birçok belirtisi vardır. Bu belirtileri gördüğünüz takdirde vakit kaybetmeden veteriner hekiminizle görüşmeniz, destek almanız ve tedavi sürecine onun yönlendirmesi ile başlamanız çok önemlidir.
Hastalığın Nedenleri Nelerdir?
En önemli neden olarak; kafes ve kafes içi kullanılan eşyaların temizliğinin aksatılmasını gösterebiliriz. Eğer kanatlı dostunuzun mantar enfeksiyonuna yakalanmasını istemiyorsanız kafesin, kafes işçi oyuncaklarının, mama ve su kabının günlük temizliği ihmal edilmemelidir. A vitamini eksikliği, yanlış ve eksik beslenme düzeni. Gereğinden fazla veya uzun süreli antibiyotik kullanımı, kursağın geç boşalması, stres ve travma, sigara dumanı gibi zararlı kokulara maruz kalma da nedenler arasında gösterilir.
Hastalık Sürecinde Nasıl Bir Yol İzlemeniz Gerekir ve Tedavi Süreci Nasıl Olmalıdır?
Mantar bulaşıcı hastalıktır bu nedenle aynı yuva ortamında birden fazla kuşunuz varsa öncelikle hastalığa yakalananları ayrı bir yuvaya alarak izole etmeniz gerekir. Kafes her gün veteriner hekiminizin tavsiye edeceği özel medikal dezenfektan ile temizlenmelidir. Tünekler her zaman belirttiğimiz gibi doğal pürüzsüz ahşap olmalıdır ve bu süreçte yenilenmelidir. Veteriner hekiminizin tavsiyesi üzerine günlük olarak uygulayacağınız sindirim sistemini düzenleyici solüsyonu, ayak, gaga ve cerede kullanmanız gereken kremi temin etmelisiniz. Özel sprey kullanarak deri ve tüy yıkanmalıdır. Yaşam alanında asla sigara veya oda parfümü gibi irrite edici zararlı kokular kullanılmamalıdır.
İshal ve Sindirim Sistemi Problemleri
Kuşlarda kursak, mide, taşlık ve bağırsak bölümlerinde oluşan en ufak bir sorun tüm sisteme yayılarak enfeksiyona yol açar. Genel sindirim sistemini etkiler. Sistemlerin çalışmamasıyla sindirilemeyen besin hızlıca dışarı atılır bu da ishal biçiminde olur.
Hastalık Belirtileri Nelerdir?
Tüm sistemi bozan genel belirtileri şu şekilde sınıflandırabiliriz; Kursak içi bozulmalarda yememesi gereken/zararlı gıdaları (ekmek gibi hamur işi ürünlerin tamamı, siyah çay, peynir vs.) kuşunuza vermenizdir bu zararlı gıdaları her yazımızda vurguluyoruz. Ve gene her yazımızda belirttiğimiz, vurguladığımız gibi pH dengesi doğru olmayan, bakteri oranının yüksek olduğu içme suyu olarak musluk suyunun kullanılmasıdır. Bu bağırsaklarda da soruna yol açar. Çünkü musluk sularının klor oranı yüksektir. Klorlu su yararlı bakterilerin yetersizliğine neden olarak emilimi sağlayan mikrovillusların tahribatına yol açar. Sindirim sisteminin düzgün çalışmasını engeller. Sizin de tükettiğiniz damacana su olmalıdır. Taşlığın çalışmaması olarak, kuş kumu kullanılmaması en büyük etkendir. Ayrıca kuşların gıda maddesi olmayan alanları kemirmesi (duvar, boya, zemin vs.) dir. Kuşların besin değeri olarak alması gereken probiyotikleri almamaları da büyük bir etkendir. Probiyotikler kursak ve bağırsak içi düzenlemeleri sağlar. Bu nedenle yokluğunda kursak ve bağırsak bölümü düzenli çalışamaz hâle gelir, sindirim sistemini işlevsiz kılar.
Hastalık Sürecinde Nasıl Bir Yol İzlemeniz Gerekir ve Tedavi Süreci Nasıl Olmalıdır?
Kanatlı dostunuza sunduğunuz yaşam şeklinin önemi büyüktür. Beslenme düzeni, alması gereken vitamin, mineral, aminoasit ve probiyoktiklerin verilme sıklığı hayatında etken rol oynar. Bunların yerine getirilmemesi, eksik kullanımı doğrultusunda kuşunuz alamadığı besinleri karşılamak için içgüdüsel olarak önüne gelen her şeyi kemirmeye başlayacaktır. Kemirme davranışıyla kanatlı dostunuz size yanlış giden bir şeylerin olduğunu anlatmaya çalışacaktır. Kendinize sormanız gereken ‘Ben nerede hata yapıyorum?’ olmalıdır. Kuşunuzun fizyolojik ihtiyaçlarına kulak vererek sağlıklı, doğru beslenme düzeni izlemeniz ve aç bırakmamanız çok önemlidir.
Hücre İçi Parazit-Chlamydia (Klamidya) Psittaci
Kuşlar (papağangiller) akut hepatit belirtileri gösterebilmektedir. Karaciğer enzimlerinin yükseldiğinin sinyallerini verir.
Hastalık Belirtileri Nelerdir?
Parazit derinin dış yüzeyinde, ayak, gaga ve cerede varlığını gösterir. Kanatlı dostunuzun bağışıklık sisteminin güçlü olması önemlidir çünkü zayıf bir bağışıklık parazitin hızlı şekilde yayılmasına neden olur. Derinin bozulması ve esnekliğini kaybetmesi, iştah kaybı, ciltte kepek benzeri dökülmeler, tüy dökümü, ateşlenme ilk göze çarpanlardır.
Hastalık Sürecinde Nasıl Bir Yol İzlemeniz Gerekir ve Tedavi Süreci Nasıl Olmalıdır?
Aynı yuva ortamında baktığınız birden fazla kuşunuz varsa hasta olanları ayrı bir yuvaya alarak izole etmeniz gerekir. Çünkü bu parazit bulaşıcıdır. İnsanlara dahi bulaşır ve sizin de yakın temasta bulunmamanız gerekir. Kısacası insanlarla ve kuşlarla teması kesilmelidir. Tedavi sürecindeki ilk adıma bağışıklık sistemi güçlendirmesi ve deri yenilenmesi olarak başlanır. Doğru ve dengeli beslenme programının olması çok önemlidir. Veteriner hekiminizin onayı doğrultusunda belirlenen ilaçları almanız ve aksatmadan kullanmanız gerekir.
Mide Mayası/Kuruma Hastalığı-Megabakteriosis
Bozuk sindirim sistemi ile ilişkilendirilir. En sık görülen ırk arasında muhabbet kuşları vardır.
Hastalık Belirtileri Nelerdir?
Hastalığın belirtileri geç fark edilir, sinsi bir şekilde ilerler. Kusma veya yiyeceklerin/içeceklerin kusma olmaksızın ağza geri gelmesi, iştah kaybı, sessizleşme veya tam tersi depresif davranışlarda bulunma, kronik kilo kaybı, sulu, iri veya koyu renk dışkı, dışkıda sindirilmemiş yemdir. İlerleyen süreçte kanlı dışkı ve ani ölüm görülebilmektedir.
Hastalığın Nedenleri Nelerdir?
Yetersiz beslenme ile ilgilidir. Kuşlar yeterli beslenmeyince vücudunda depoladığı enerjiyi yavaş yavaş kullanmaya başlar. Vücudu için en gerekli olan ısıya yeterli enerjisi kalmaz ve üşür. Kabarık duruş pozisyonu denilen duruş ile vücut hacmini artırır. Bu üşüdüğünün ifadesidir.
Hastalık Sürecinde Nasıl Bir Yol İzlemeniz Gerekir ve Tedavi Süreci Nasıl Olmalıdır?
Bu hastalık tamamen vücuttan atılabileceği gibi ömür boy taşıyıcısı olan kuşlar da vardır. Taşıyıcı olanlar için hiçbir yan etkisi olmayan aksine bağışıklık sistemini güçlendirici doğal terapi yöntemlerinin kullanılması tavsiye edilir. Gerekli metot ve tedavi yöntemi uygulandığı takdirde bazı kuşlarda bu hastalık hiç görülmemektedir. Bu enfeksiyonun tedavisinde veterinerler tarafından kimyasal ilaçlar kesinlikle tavsiye edilmez. Böbrek ve karaciğerde ciddi hasara yol açabileceği gibi ölüme neden olmaktadır. Kuşunuzun vücut ısısını dengelemeniz için sıcak su torbasını havluya sararak yanına koyabilirsiniz. Her gün tartılması, gerektiği takdirde de (mevcut ağırlığının %15’in üzerinde düşmesi durumunda) damardan serum uygulaması yapılmalıdır. Her yazımızda vurguladığımız gibi doğru ve dengeli beslenme programı (sebze, meyve, bitki ile desteklenmiş öğün ve ayrıca pelet yem) olmalıdır.
Romatizma
Kuşlarda sık görülen bir hastalıktır.
Hastalık Belirtileri Nelerdir?
Yürümede zorluk hatta yürüyememe, tutunamama ve düştüğü yerden kalkamama görülmektedir.
Hastalığın Nedenleri Nelerdir?
Kuşunuzun yaşam ve oyun alanının neresi olduğu çok önemlidir. Kafesin konumu, oyun alanı olarak belirlediğiniz mekânların hayatındaki rolü büyüktür. Nem oranı yüksek alanlar, tüylerinin ıslak kalması, hava akımına maruz kalma, duş sonrası tüylerinin iyi kurutulmaması, serin ve rutubetli yerlerde bulunma gibi nedenleri sıralayabiliriz.
Hastalık Sürecinde Nasıl Bir Yol İzlemeniz Gerekir ve Tedavi Süreci Nasıl Olmalıdır?
Kuşunuzun bu hastalığa yakalanmasını istemiyorsanız kafesinin konumuna ve oyun alanlarına özellikle dikkat etmeniz gerekir. Kafes, hava akımına maruz kalmamalıdır. Soba, klima gibi ev içi ısıtıcıların bulunduğu alanlardan uzak olmalıdır. Yüksek ısı faktörü ile temas oldukça tehlikelidir. Kafesin en az bir kenarı duvara bakmalıdır, ideal olarak köşe uygundur. Direkt güneş ışığı alan yerde durmamalıdır. Ayrıca kafes mutfak, banyo gibi nemi yüksek, bakteri üreten mekânlarda bırakılmamalıdır ve oyun alanı olmamalıdır. Duş sonrası tüylerini dikkatle kurutmanız önemlidir.
Tüy Yolma
Tüy yolma davranışının altında yatan nedenler medikal veya sosyal olabilmektedir. İlk önce bunun etken nedenleri araştırmalıdır. Daha çok papağansılarda görülmektedir.
Hastalığın Nedenleri Nelerdir?
Medikal nedenler; parazit, ağrı, yetersiz ve yanlış beslenme, hipotroidizm, hipakalsemi, bakteriyal veya fungal problemler, zehirlenme, yangısal (iltihaplanma) hastalıklardır. Sosyal nedenler; ruhsal durum bozukluğuna bağlı olarak depresyon ve strese girme, davranış bozuklukları, doğru/doğasına uygun yuva ve yaşam alanı koşullarının sağlanmaması (küçük kafes, oyuncaklarının yetersizliği, kafese kapatılma gibi), ilgisizlik ve kanat egzersizlilerini yapmama, çok yanlış ve hatalı bir uygulama olan kanat kesimi.
Hastalık Sürecinde Nasıl Bir Yol İzlemeniz Gerekir ve Tedavi Süreci Nasıl Olmalıdır?
Veteriner hekiminizden alacağınız yardım ile bu sorunun kökenine inmeniz gerekir. Hekiminiz gerekli tüy, kan, idrar, doku veya dışkı örnekleri alarak uygulanması gereken en doğru tedavi yöntemini belirleyecektir. Viral hastalıklar nedeniyle görülen bir durum ise kullanması gereken krem, sprey, damla gibi ilaçları temin ederek iyileşmesini kavuşmasını sağlamalısınız. Nedeni sosyal ve çevresel faktörlerle oluşan davranış bozukluğu ise hayatına dair yanlış bir şeyler yaptığınızın uyarısıdır. Bir kuşun kanatlarını kesmek veya kafese hapsetmek doğasına tamamen aykırıdır. Büyük bir kafes temin etmeniz ve bu kafese istediği zaman girmesi gerekir. Ev içerisinde güvenliği artırılmış alanlarda özgürce uçmalıdır. Kafes içi ve oyun alanlarında mutlaka ona zarar vermeyecek oyuncakları bulunmalıdır. İlginiz ve kuşunuzla oyun aktiviteleri düzenlemeniz çok önemlidir. Ek olarak kafes ve kafes içi temizliği sağlık koşulları gereği aksatılmamalıdır. Doğru ve dengeli beslenme (sebze, meyve, bitkileri ile hazırlanmış karışımlar ve pelet yem öğünlerinde mutlaka olmalı) düzeni oluşturulmalıdır. Kanatlı dostunuz için mutlaka ‘Kuş Veterineri’ ile iletişimde olmanız gerekir. Bu konuda detaylı ve tecrübeli bilgi birikimine sahip olan hekimlerden alacağınız destek hayatîdir. Hem rutin sağlık kontrolleri hem de bu gibi sağlık sorunları karşısında size en iyi desteği verecek olan kişilerdir. Özellikle kuş veterinerine gitmeden önce asla krem, sprey gibi kimyasal ilaç uygulaması yapmayın. Her kuşun doğası, kişilik ve karakteri farklıdır. Yan etki, ciddi hasarlara yol açabilirsiniz. Kuşlar için özel olarak üretilmiş yan etkisi olmayan veya alerji yapmayacak tedavi metodlarının uygulanması gerekir. Kanatlı dostunuzu dikkatle takip etmeniz, izlemeniz önemlidir çünkü erken müdahale edebilme imkânınızın doğması hayat kurtarıcı olacaktır. Bunlara ek, hassas olan kanatlı dostunuza göstereceğiniz ilgi, sevgi ve bakım ile onun yaşam şartlarını kolaylaştırmanız çok önemlidir. Böylelikle çeşitli hastalıkları yaşamamasını dahi sağlayabilirsiniz. Özgürce yaşayacağı hayatı, mutlulukla çırptığı kanatları olması için bu kadim varlıklara gerektiği saygıyı göstermelisiniz.