Axolotl Nedir? Özellikleri ve Bakım Rehberi

Aztek mitolojisinde geçen yaratılış hikâyesinde; Güneş’in yaratıldığı beşinci gün bütün tanrılar onun hareket etmediğini görür ve hepsi kendini Güneş’e feda eder. Fakat ölümün, yıkımın, yıldırım ve ateşin tanrısı köpek başlı Xotol kaçarak semendere (axolotl) dönüşür ve Xochimilco gölünde gizlenir. İsminin etimolojik kökeni Aztek dili olan Nahuatl’dan gelir atl (su) – xolotl (köpek) anlamındaki sözcüklerin birleşiminden oluşur. ‘Su köpeği’ ya da ‘su canavarı’ olarak tercüme edilmektedir. Antik Aztek tanrısının vücut bulmuş hâli de denilebilir. Su dünyasının belki de en ilgi çekici, en tatlı canlılarından biri olan aksolot semenderleri ülkemizde de akvaryumlarda beslenmeye başlanan, oldukça popüler hâle gelen bir türdür. Harikulade görünüme sahip minik su tanrısı aksolotlar hakkındaki detaylı bilgilere bu yazımızı okuyarak ulaşabilirsiniz.

Axolotl Özellikleri

Türkçe’de ‘kaplan semenderi’ veya ‘yürüyen balık’ olarak bilinen su semenderi amfibi (hem suda hem karada yaşayan) türüdür. Yaşama alanı Meksika’nın güneyindeki su kanallarındır. Çok çeşitli renklere sahip olan aksolot semenderlerinin albino dışında, siyah, beyaz, altın gibi pek çok farklı rengi vardır. Soyları tükenme tehlikesi altında olduğu için popülasyonları koruma altına alınmıştır. Su semenderi familyasının en büyük bireyinin uzunluğu 20-28 cm arasında değişir.

Akvaryum Seçimi

Minik dostunuz için akvaryum seçimi yaparken dikkat etmeniz gereken en önemli nokta ebat olarak büyük boyutlarda bir akvaryum seçimidir. Çünkü ileri yaş evresinde küçük dostunuzun boyu gittikçe uzayacaktır. Bu nedenle seçeceğiniz akvaryum boyutunun en az 80 lt olması tavsiye edilir, fakat daha büyük boyutlarda bir akvaryum tercih etmeniz saklanabileceği, rahat hareket edebileceği alanlar oluşturmanız açısından daha uygun olur. Doğal yaşam alanlarını geniş su kanalları oluşturduğu için dar mekânlarda beslenmesi uygun değildir. Minik dostunuzun strese girmemesi için büyük akvaryum tercihi daha doğru bir seçenek olacaktır. Akvaryumdaki su seviyesi minik dostunuzun boyunun yüksekliği kadar olmalıdır. Tam dolu bir akvaryum olması gerekmez. Akvaryumdaki suyun temizliği, takibi ve değişimi çok önemlidir bu nedenle akvaryum içi filtre kullanılması gerekir. Ek olarak haftalık döngüde akvaryum suyunun %20’lik kısmı mutlaka değiştirilmelidir. Bu su değişimi asla %100 olmamalıdır. Çünkü ani değişim suyun biyolojik dengesini bozacaktır. Eklenecek su bir süre dinlendirilmelidir, direkt olarak musluk suyu tanka eklenmemelidir (suyun içerisindeki klor ve kloramin gibi kimyasallar su canlılarına zarar verir). Suyu bir süre havalandırdıktan ve dinlendirdikten sonra akvaryuma ekleyebilirsiniz. Suyu temizleme görevi gören kimyasalların kullanılması yaşam alanı için uygun değildir. Akvaryumda distile su asla kullanılmamalıdır. Küçük dostunuz temiz suda yaşamaktan hoşlanır bu nedenle akvaryumun ve tank içerisindeki suyun temizliği aksatılmamalıdır.

Akvaryumdaki Su Parametreleri

Sıcaklık: 14-20 santigrat derece arasında serin olmalıdır. 24 santigrat dereceyi asla geçmemelidir.

Asitlik: pH 7-7,5 olmalıdır.

Sertlik: 6-16 olmalıdır.

Akvaryumun Konumu

Akvaryum direkt güneşe maruz kalmamalıdır. Çevresel gürültülerden (trafik, korna gibi) uzak bir alan tercih edilmelidir.

Akvaryumda Işık

Aksolotların görme duyuları az gelişmiştir. Karanlıkta hareket etmeyi severler, yaşam alanlarında ışık gereksinimleri yoktur. Güçlü, parlak ışıklı aydınlatmaları sevmezler. Yaşam alanlarında daha çok aydınlatma seviyesinin düşük olduğu loş ışıklar tercih edilmelidir.

Akvaryumda Yaşam Alanı Yaratın

Akvaryum, minik dostunuzun yaşam alanı olacağı için iç tasarıma önem vermeniz gerekir. Suya bağımlıdır, yaşam alanını ne kadar yuvası hâline getirirseniz o kadar mutlu olacaktır. Işığa ihtiyacı olmadığından bahsetmiştik, akvaryumda bazı bölümleri ışık almayacak şekilde dizayn etmeniz minik dostunuzun yüzünü daha da gülümsetecektir. Suyun yüzeyine su marulu, salvina, riccia, pistia gibi yüzen bitkiler koymayı tercih edebilirsiniz böylelikle ortamı hem loş hem de eğlenceli olacaktır. Onu mutlu edecek saklanma alanları yaratmanız gerekir. Üzerinde dinlenmesi ve tutunması için akvaryum içerisine kenarları keskin olmayan taş, büyük kayalar veya mango köklerini yerleştirebilirsiniz. Akvaryum tabanı olarak küçük taneli kumlar asla tercih edilmemelidir. Beslenme sırasında yanlışlıkla bu küçük taneli kumları yiyebilir sağlık sorunlarına yol açabilir. Zemin toprağı olarak 3-5 cm’lik fraksiyonlu iri kum veya büyük çakıl taşı kullanımı tavsiye edilir. Bazı minik aksolotların akvaryumlarında ise zemin toprağı bulunmaz. Küçük dostunuzu akvaryumunda kumlu ve kumsuz ortamda gözlemleyerek en iyi, en rahat tercihi kendi beğenisine sunabilirsiniz. Su semenderleri akvaryum içerisinde canlı bitkiler olmadan da yaşamlarını sürdürürler. Ama akvaryum içerisine cladophora, kriptokrin, anubias, boynuz yaprağı, echinodorus gibi yerleştireceğiniz bitkilerle yaşam alanlarını güzelleştirebilirsiniz. Ek olarak bu bitkiler de aydınlatma seviyesinin az olduğu ortamları sever. Büyüyüp gelişebilecekleri en verimli ortamdır.

Akvaryumlarda Dikkat!

Aksolotların yumurtlama dönemine dikkat etmeniz gerekir. Yumurtalar genel olarak bitkilerin üzerine konur ve oraya tutunur. 14 gün sonra da yumurtadan çıkmaya başlayan larvalar her türlü organizmayı tüketebilecek oburlukta olur. Kendi türünden diğer yavrulara saldırmaya başlar ve rekabet alanı oluşur. Bu nedenle yavruların ayrı bir tanka alınması gerekir. Yaklaşık 15 cm olduklarında saldırgan davranışlarında azalma olur ve uysallaşırlar. Özellikle sıkışık ve yetersiz beslenmenin olduğu akvaryumlarda yamyamlık görülür. Büyük ve güçlü bireyler zayıf ve güçsüz bireylere saldırır, solungaçlarını, kuyruğunu, bacaklarını ısırma davranışı gösterirler. Neyse ki bu minik canlılar inanılmaz yenilenme kabiliyetiyle evrimleşmişlerdir. Gözlerini, bacaklarını, çenelerini, beyinlerini ve omuriliklerini yenileyebilirler. Akvaryum içi bakım, doğru, yeterli, dengeli beslenme ve ilgi bu tip davranışların görülmesi riskini azaltacaktır.

Beslenme Düzeni

Su semenderleri metabolizmaları gereği oldukça zor doyan canlılardır. Etoburdurlar. Doğal yaşam alanlarında diyetlerini; kurbağa yavruları, toprak solucanı, tubifeks solucanları, kabuklu karides, balık parçacıkları, küçük omurgasızlar, saylangoz, küçük amfibiler oluşturur. Öğünlerinde rahat yutabilecekleri kaliteli balık pelet yem, kaliteli granüller başta olmak üzere, artemia, kültür ortamında yetişmiş solucanlar, ince kıyılmış karaciğer veya yürek, kan kurtları, konserve veya canlı cırcır böcekleri, karides-midye eti, koretralar olmalıdır. Küçük dostunuz için bu besinleri çeşitlendirerek öğünlerinde vermeniz sağlıklı ve yeterli beslenmesi için önemlidir. Değişik tatlar hazırlamanız onu mutlu edecektir. Yetişkin bir bireyin 2-3 günde bir beslenmesi önerilir. Porsiyon miktarı, günlük beslenme düzeni için veteriner hekim desteği alarak gerekli bilgilere ulaşmanız daha sağlıklı olacaktır. Suyun sıcaklığı da beslenme düzenine etki eder. 22 santigrat derece civarındaki su sıcaklığında beslenmesi daha düzenli olur. Küçük dostunuzu elde veya cımbız yardımıyla besleyebilirsiniz. Temasta olmak sizinle iletişimini güçlendirecektir.

Beslenmesine Dikkat!

Küçük dostunuza sıcakkanlı hayvanların etlerinden oluşan çeşitli gıdaları (kıyma gibi) asla vermeyin sindirim sistemleri için oldukça zararlıdır. Artan, yenmeyen yemlerin havuz içerisinden (dağılmamasına dikkat ederek) mutlaka temizlenmesi gerekir. Suyun pH dengesini bozarak küçük dostunuz için sağlıksız bir ortam yaratır. Yüzünde kocaman mutlu bir gülüşe sahip olan aksolot semenderi için evinizde yeni yaşam alanı yaratmak istiyorsanız sorumluluk bilincine sahip olmanız gerekir. Küçük dostunuzun strese ve hatta depresyona girmemesi için en sağlıklı akvaryum ortamını, habitatı sağlamanız uzun ve sağlıklı hayatı olması için önemlidir. Unutmayın, küçük bir antik su tanrısı artık sizin akvaryumunuzda gizli.