Kediler ve Köpekler Rüya Görür Mü
Minik dostunuzun uyku sırasında bacaklarını kıpırdattığını, kuyruğunu hareket ettirdiğini, derin mırıltılar çıkardığını veya havladığını, bıyıklarını oynattığını veyahut nefes alıp vermesindeki değişiklikleri fark etmişsinizdir. Bu durum biz insanlara her zaman tatlı, tuhaf ve ilginç gelmiştir. “Sanırım gene av peşinde bizimki” dediğiniz olmuştur. İşte tüm bunları merak ediyorsanız yazımızın tamamını okumanızı tavsiye ediyoruz.
“Tavuk rüyasında ne görür? Yanıt: Darı” Yahudi Atasözü
Uyku Nedir? Rüya Nedir?
İnsanlar da dahil tüm hayvan türlerinin yaşadığı uyku hâlinin Macmillan Student’s Dictionary deki tanımı; “Uyku, bilinç düzeyinin değiştiği, duygusal aktivitenin ve neredeyse tüm istemli kasların baskılandığı doğal olarak kendini tekrar eden bir durumdur.” Tüm yaşam süresince vücudun ihtiyacı olan yapım ve onarım işleri için gerekli olacak kimyasallar uyku döngüsünde üretilir. Bu tanım tüm hayvan türleri için geçerlidir. Ek olarak bilim insanları uykunun, öğrenme ve hatırlama süreçlerine katkı sağladığını da söylemektedirler.
Rüyalar ise 1957 yılında yapılan araştırmalara göre uyku döngüsünün REM (Rapid Eye Movement – Hızlı Göz Hareketi) ve NREM evrelerinde görülür. REM uykusu, uykunun dördüncü aşamasında kişi uykuya daldıktan 90 dk sonra gerçekleşen rüya evresidir. REM evresinde görülen rüyalar NREM evresinde görülen rüyalara oranlara daha net ve parlaktır ayrıca unutulmaz ve tuhaf olurlar. NREM evresindeki rüyalar bulanıktır. Rüya görmek tüm memeli hayvanlarda yaygın bir durumdur. REM ve NREM uyku evreleri tüm omurgalı ve omurgasızlarda gözlemlenen bir durumdur.
Rüya Gören Kedi ve Köpekler
Yapılan araştırmalar gösteriyor ki kediler ve köpekler bizim gibi rüya görmekle kalmıyor, rüya ve görsel deneyimi de en az bizim kadar yaşıyorlar. 2001 yılında MIT (Massachusetts Institute of Technology) de yapılan bir araştırmaya göre hayvanların da insanların gördüklerine benzer rüyalar görebildikleri keşfedilmiştir. Amerikan Veterinerler Hekimliği başkanı Jose Arce, köpeklerin, muhtemelen yaşadıkları aile bireyleri ve diğer köpeklerle oynadıkları oyunlar hakkında rüya gördüklerini belirtmiştir.
2001 yılında Neuron dergisinde yayınlanan makalede, hayvanlar uyanık hâlde yaptıklarını REM uykusunda tekrar yaşadığına dair ilgi çekici bir detaylar paylaşılmıştır. Diğer bir deyişle uyku hâlindeki nöron aktivitelerinin sıklığı uyanıkken ölçülen tepkilerle eşleştiği görülmüştür. Sineklerin dahi rüya gördüğünü duymak size de şaşırtıcı gelecektir.
Köpeklerde Rüya Görme Serüveni
Psikoloji profesörü olan Stanley Coren köpeklerin insanlardan daha fazla uyumaya ve dinlenmeye eğilimi olduğunu belirterek, uyku süreçlerinin yapısal olarak insanlardan hiçbir farkı olmadığını öne sürmüştür. Coren’in belirttiğine göre köpeklerde tıpkı insanlar gibi REM ve NREM uyku süreçlerinden geçmektedirler. Sevimli köpek dostunuzun nefes alıp verişinin düzensizleştiğini gördüğünüz zaman onun artık NREM uyku evresinin en derin (yavaş dalga uykusu) aşamasında olduğunu öğrenmiş oldunuz.
Pons, beyin sapının bir parçasıdır. İnsan ve hayvanlarda uyku esnasında büyük kas kütlelerinin hareket etmesini önleyen işleve sahiptir. Özellikle yavru ve çok yaşlı bir köpek dostunuz varsa uyku sırasında kaslarının seğirdiğine tanık olmuşsunuzdur. Bunun nedenini Coren şöyle açıklıyor; pons, yavru köpeklerde gelişim aşamasındadır, yetişkin köpeklerde ise etkin bir şekilde işlevini yerine getirememektedir.
Köpeklerin rüyalarını gözlemleyebilmenin tek yolu ponsun kasları paralize eden bölümünün geçici olarak durdurulmasında görülmüştür. Bu işlem ile köpeklerin uyku evresinde verdikleri tepkilerin aynısını gerçek hayatlarında da verdikleri gözlemlenmiştir. Coren’in cümleleriyle” Temel olarak bulduğumuz köpeklerin, köpeksi rüyalar gördüğüdür. Yani av köpekleri, hayali kuşları tespit ediyor, dobermanlar ise hayali hırsızları kovalıyor. Köpeklerdeki rüya yapısı, insanlardaki rüya yapısına oldukça benziyor.
Farklı görüşler arasında kabul edilen diğer bir tez; köpek ırklarındaki boy faktörünün de gördükleri rüyaların yapısına etki ettiğidir. Büyük boya sahip köpeklerin az sıklıkta uzun rüyalar, küçük boya sahip köpeklerin ise daha sık uzun rüyalar gördüğü ileri sürülmüştür.
İnsanların ve köpeklerin aynı uyku süreci ve yapısında geçmesinden dolayı kâbus görebildiklerini de söyleyebiliriz. Yapılan araştırmalar köpeklerin de narkolepsiye yeni uyku bozukluğuna yakalanabileceklerini de göstermiştir.
Kedilerde Rüya Görme Serüveni
Nörobiyolog Michel Jouvent 1960’larda yaptığı çalışma ile kedilerin rüya gördüğünün ilk kanıtlarını bulan kişidir. Jouvent bu çalışmasına “paradoksal uyku” ismini verdi. Kedilerdeki ponsa müdahale edildiği zaman davranış değişiklikleri gözlemlenmiştir. REM evresinde derin uykuda iken ponsuna müdahale edilen kedinin hayali tehditlere karşı savunma pozisyonuna girdiği, uyanıkken ki gibi avlanmaya çalıştığı ve zıpladığı görülmüştür. Yani bedenin uykuda olduğu zaman zihnin aktif olduğu anlamına gelmektedir. Hayvanlar Rüya Gördüğünde: Hayvan Bilincinin Gizli Dünyası kitabının yazarı Doçent David Pena-Guzman “Kediler uykudayken, tam da uyanıkken yapacaklarına benzer hareketler sergiliyordu” demiştir. Uyanıkken yaşadıkları tüm deneyimler uyku esnasında rüyalarının yapısını etkilemektedir.
Patili Fantastik Rüyalar
İnsan dışı hayvanların da rüya görmeye benzer davranışlar sergilediğini, köpek ve kedi dostlarımızın av peşindeymiş gibi reaksiyonlar verdiğini, koşmaya çalışır gibi patililerini hareket ettirdiklerine hepimiz şahit olmuşuzdur. Hayvanlarda rüya davranışları ve bilimi hakkında tam net nihai bilgiler söz konusu olmasa da davranış bilimciler günlük hayatta hayvanların davranışlarını baz alarak dış uyaranların rüyalarını etkileyebileceklerini düşünmektedirler. Freud’un ifadesiyle “Uyanık yaşamdaki düşüncelerle tazelenmiş, güncellenmiş bir süreç rüyaya kaynaklık edebilir.”
Uyku Sürecinde Dikkat Etmeniz Gereken Önemli Nokta
Köpekler uyku esnasında yüksek ses çıkartabilmektedirler. Bu bazen aileleri rahatsız edebilecek boyutlarda olabilmektedir. Uyuyan köpeğinizi bu esnada uyandırmak çok yanlış bir hareket olacaktır. Çünkü köpeğiniz ısırma davranışıyla reaksiyon verebilir. Zihinsel ve bedensel sağlık için de uykunun bölünmesi sakıncalıdır. Hem köpeğinizin hem de sizin rahatınız için ona uygun kişisel bir alan hazırlayabilirsiniz. Anatomik yapısına uygun rahat bir yatak ile de bu sürece destekte bulunabilirsiniz.