Olağanüstü Kedilerin Olağandışı Davranışları

Kediler insanlara her zaman mistik, ahenkli, öngörülemeyen, belirsizliklerle dolu, estetik, gizemli gelmiştir. Özellikle söz konusu kedilerin psikolojik tahlili olduğu zaman yaptıkları bazı davranışları nasıl anlamlandırmamız, böyle durumlarda nasıl davranmamız gerektiğidir. Bu konular üzerinde düşünmek mühimdir. Çünkü bazı psikolojik etkenler önemli sorunların belirtilileri olabilir. Tam da bu konuda sizlere yardımcı olmamızı ister misiniz? Tüylü dostlarımızın belirsizliklerle dolu, olağandışı yaşamlarının kapılarını sizler için araladık.

“Bir gündü, bir evdi, o kedi. Taş attı bütün kuyularıma. Durup dururken dikenli uykularıma, ninniler söyledi.”

Özdemir Asaf

Gecenin Kedileri

Her kedici aile bilir ki kediler gecenin bir vakti enteresan, olağandışı davranışlar sergileyebilir. Alacakaranlık, şafak demeden sizi de oyunlarına dâhil etmek, üzerinize atlayarak uyandırmak isteyebilirler. Uykulu gözlerle, günün iş yorgunluğuyla kalkıp gülerek ‘Kedimin içerisine cin girmiş’ dersiniz. Gülüp geçtiğimiz bu deyim aslında yöresel bir halk inanışıdır. Kökleri İran Halhal yöresi Türklerinden derlenen bir efsaneye dayanır. Efsaneye göre; ebe bir kadın hamile kediyi “seni ben doğurtacağım” diyerek sevmektedir. Ancak kedi aslında hamile bir cindir. Bir gece ebenin kapısı çalar insan görünümündeki cinler ebeye, kediye verdiği sözü hatırlatırlar. Ebe de cinlerle beraber kedinin doğumunu yaptırmaya gider. Cinler ebeyi yanlarında kırk gün tutup doğumu yaptırıp bırakırlar… (Kedi Edebiyatı – Türk Efsanelerinde Kedi) Böylede hikâyelerle özdeşleştirmişizdir.

Kedi Anksiyetesi

Evde beraber yaşadığınız kedi dostunuzun davranışlarına aslında dikkat etmeniz gerektiğini biliyor muydunuz? Çünkü bazı davranışlar ve hareketler sizden yardım isteme biçimi olabilir. Ciddiye alınması gerekebilir. Kedilerde stres, depresyon, anksiyete, davranış bozuklukları, obsesif kompulsif davranışlar, sosyalleşme eksikliği, travma geçmişi, kötü muamele, ilgisizlik- ayrılık anksiyetesine bağlı olarak ruhsal bozukluklar görülebilmektedir.  Sadece bir hikâyede, eğlence sırasında söylenmiş bir söz olarak kalmamalıdır. Gülüp geçilecek bir şey olarak görülmemelidir. Küçük dostunuzun hayatında iyi gitmeyen bir şeylerin var olduğu anlamına gelebilir. Ona nasıl yaklaşmanız ve nasıl yardımcı olmanız gerektiği konusunda yazımızı mutlaka sonuna kadar okumanızı tavsiye ediyoruz. Tabii mutlu olduğu, sevildiği ânlarda da taşkınlıklar, muzırlıklar yaptıkları da oluyor. Burada dikkat etmek gereken bu davranışları ayırt edebilmektir. Peki bu davranışları nasıl ayırt edebilirsiniz;

Gece Davranışları ve Çözümleri

Gece çılgınlığı küçük dostunuzun bütün gün evde yalnız, ilgisiz kalmasından veya gece acıkmasından kaynaklanıyor olabilir. Gün içerisinde zamanını evde uyuyarak geçiren kediniz siz yatmaya hazırlanırken oyuncu davranışlarda bulunarak sizden ilgi bekleyebilir. Böyle bir durumda önemli olan bu davranışları anlayışla, sakinlikle karşılamanızdır. Kızmanız, cezalandırmanız, ilgisiz bırakmamanız asla doğru değildir. Bu onun için fazla ürkütücü olur. Kediler aynı zamanda gececidir ve her ne kadar ev içerisinde bakılsalar da avcı içgüdülerini hâlâ korurlar. Tek yapmanız gereken uykuya yatmadan önce oyun seansı düzenlemenizdir. Küçük dostunuzun enerjisini atması için oyunlar yaratıp, organize edebilirsiniz. Sevdiği oyuncaklarla oynatabilir, saklambaç oynayabilir, kutulardan yapılmış labirent oyunları hazırlayabilirsiniz. Bu sizin için de güzel bir uyku öncesi gece aktivitesi olacaktır. Oyunlarında başarıları için mutlaka ödül maması verin bu onu daha da mutlu edecektir. Siz yokken sıkılmaması için sevdiği oyuncakları bulunduğu mekânda bırakın, pencere önü vantuz yatakları alarak dışarıyı seyretmesini sağlayın. Hatta farklı odalarda birden fazla bulunması onun için daha renkli olacaktır. İşe gitmeden önce veya uzun süre dışarıda olacaksanız çıkmadan önce ödül maması ve bisküvilerini sürekli dolaştığı alanlara saklayabilir, tırmalama tahtasının, yatağının bir köşesine bırakarak evi kedi dostunuz için eğlenceli hâle getirebilirsiniz. Gece acıkmaları ve sizi uyandırması için de çözüm olarak mama kabını fazla doldurabilirsiniz. Taze, temiz içme suyu ve mama kabı daima dolu olsun. Sevgisiz, ilgisiz kalan kedilerde stres, depresyon görülme riski vardır. Oyuncu yönünü artırarak, motive etmeyi ihmal etmeyin. Farklı gece davranışları olarak, sizin severek aldığınız yatağı kullanmayı tercih etmiyor olabilir. Daha çok dar, loş, kuytu, tenha alanlarda yatmak isteyebilir. Sabah kalktığınızda değişik yerlerde uyumayı tercih ettiğini görürseniz bu durumu anlayışla karşılayın. Bunun için farklı çözümler üretebilirsiniz. Örneğin; yatağını hoşuna gideceği loş bir mekâna taşıyabilir veya böyle bir alan yaratabilirsiniz. Çevresi, üzeri kapalı kedi evi temin edebilirseniz veyahut temiz kutulardan yuva inşa edebilirsiniz. 

Evde Saldırgan Davranışlar

Kedi dostunuzun evde saldırgan davranışlarda bulunmasının pek çok farklı nedeni vardır; iç tasarım değişikliği/yenileme, ev taşıma, birden çok kedi, sosyalleşme eksikliği, sağlık sorunları, sağlıksız yaşam alanı, yeteriz beslenme gibi sıralayabileceğimiz eğer önlem alınmazsa da küçük dostunuzda ruhsal bozukluklara yol açacak etkenlerdir. Kedilerin ev içerisinde rutin alışkanlıkları vardır. Mekân tasarımınızı yaparken bunu göz önünde bulundurmanız önemlidir. Özellikle evde küçük bir kediniz varsa kullanılan alanların dekorasyonu sık değiştirilmemelidir. Ev içerisinde hızlı koşmaktan ve eşyalar üzerinde zıplamaktan keyif alırlar. Bu düzenin bozulması onu rahatsız edebilir. Özellikle bazı kedi ırkları obsesif kompulsif davranışlara yatkındırlar. Asya kedi ırklarında (Siyam, Bengal, Ankara gibi) görülebilmektedir. Eşya değişimi/yeni mobilya onu tedirgin edeceği gibi, gergin olmasına neden olur. Rahat, huzurlu bir yaşam ortamının yaratılması için dekorasyon ve tasarım düzenlemenizi planlı yapmanız, sık değiştirmemeniz kedi dostunuz için önemlidir. Yeni ev, tanımadıkları yabancı bir ortam kedileri huzursuz edebilir böyle bir ortamdan tehlike sinyalleri alabilir. Kedi dostunuzun strese girmemesi için ona sakin yaklaşmanız önemlidir. Oyuncaklarıyla oynamasını sağlayarak dikkatini dağıtabilir, ilgisini başka tarafa çekebilirsiniz. Alışma sürecinde odaları yavaş yavaş keşfe çıkacaktır. Keşif sırasında sizde ödül mamalarını odanın çeşitli yerlerine saklayabilir, mekânlara alışmasına yardımcı olabilirsiniz. Ev içerisinde birden çok kedinin varlığı rekabet ortamını yaratacağı gibi agresif davranışlar sergilemelerine de neden olur. Eve yeni küçük bir kedi geleceği zaman diğer kedilere alıştırma süreci çok önemlidir. Bu süreçte sakin ve sabırlı olmanız gerekir. Kedilerin birbirine alışması ve huzur ortamının sağlanması, ileri yaşamları için önemlidir. Bu alışma sürecinde olumsuz sonuçların görülmemesi için kediler mümkün olduğunca ev içerisinde yalnız bırakılmamalıdır. Yeni gelen kedinin kendini güvende hissetmesi, rahatlaması önemlidir. Evi keşfetmesine izin verin. Odaları dolaşarak yeni evini koklaması, gezmesi, tanıması, evine adapte olması gerekir. Ek olarak yaşam kaynaklarının kullanım sayısı artırılmalıdır. Yem-su kabı, yatak, oyuncak, tuvalet kapları her kedinin ayrı olmalıdır. Kaynakların kısıtlı, yetersiz olması rekabeti artırarak sağlıksız bir ortama yol açacaktır.Küçük dostunuzun sık kullandığı eşyalarının (mama/su kabı, tuvalet kabı, yatak ve oyuncakları gibi) rutin temizliği aksatılmamalıdır. Bu sağlıksız ortamda birçok hastalık olacağı gibi kedinizin mutsuz olmasına neden olur bu da davranışlarına yansır. Ek olarak rutin bakımları; tarama, tırnak kesimi ile ilgilenilmesi gerekir. Veteriner hekim kontrolü aksatılmamalı, aşıları tam olmalıdır. Yaşanılan ev ortamının rutin temizliği de önemlidir. Gerekli hijyenin sağlanması hem sizin hem de kedi dostunuz için gereklidir.

Sağlık Sorunları ve Yetersiz Beslenme

Kedi dostunuzun davranışlarında gözle görülür, ani (saldırganlık, yüksek seste miyavlama, tırmalama gibi) farklılıklar dikkatinizi çekerse vakit kaybetmeden veteriner hekim desteği almanız gerekebilir. Tıbbi bir rahatsızlıktan (diş hastalıkları, hipertiroidizm, eklem rahatsızlıkları, bilişsel bozukluklar, mide ağrısı gibi) kaynaklı canı acıyor olabilir bu nedenle erken müdahale önemlidir. Sağlıklı, mutlu bir ömrü olması için dengeli, doğru ve yeterli beslenme programının olması gerekir. Kedinizin kaliteli mama seçimi; yaş, ırk, kilo, genetik rahatsızlıklara yatkınlığı, lezzet beğenisine göre olmalıdır. Kuru ve yaş mamalar ile oluşturulmuş dengeli bir diyet programı hayatında olmalıdır. Evinizde kendiniz için hazırladığınız birçok gıdaya intoleransı (hastalık risklerinin en aza indirilmesi) olan kedi dostunuzun ayrı beslenme düzeni olması gerektiği unutulmamalıdır. Ev yiyecekleri öğününde asla olmamalıdır! Önemli nokta olan kısırlaştırma işlemi kedi dostunuzun sağlığı ve kızgınlık döneminde rahat olması için aksatılmamalıdır. Hatalı, doğru gitmeyen durumlar için veteriner hekim ve/veya davranış terapisi uzmanı desteği almanız hem kedinizin hem de sizin ruhsal dengeniz için önemlidir.

Sık Görülen Davranış Bozuklukları

Depresyon, aşırı hareketlilik, aşırı miyavlama, eve yeni gelen kedi/köpek gibi bireyler ile uyumsuzluk-saldırganlık, seslere karşı oluşan korku, oyun dışı tırnak geçirme davranışları, saldırganlıkta artış, eşya tırmalamada artış, hatalı tuvalet kullanımı/dışarı yapma/işaretleme. Genel belirtiler/semptomlar; iç kapanma/saklanma, aktivitede azalma, evdeki bireylerden kaçma, titreme, ishal, günlük mama öğünlerinde (iştah kaybı) azalma, kilo kaybı, aşırı yalama (saplantılı şekilde) sonucu yaraların oluşumu, halsizlik, sürekli tekrarlanan davranışlar, uyuma süresinde artıştır. Kedi dostunuzda gördüğünüz bu davranışlar hayatını yaşamasını zorlaştırır. Yanlış giden bir şeylerin varlığı size uyarıda bulunuyor demektir. Burada çok yönlü düşünmek önemlidir. Kedi dostunuza kızmak çözüm değildir. Beraber yaşadığı aile bireylerinin davranışlarında ve ev içerisinde düzeltilmesi gereken noktaların varlığını göstermektedir. Kendi davranışlarınızı gözden geçirebilirsiniz, sert ve kızgın tonlamalarınız var, sürekli azalıyorsanız bu onu korkutuyor, agresif davranışlarda bulunmasına neden oluyor olabilir. Bu davranışlarınızdan kaçınmanız gerekir. Sürekli yalnız kalması (ayrılık anksiyetesi) onu endişelendiriyor olabilir. Her kedinin kedine has kişiliği ve karakteri vardır. Bakım sorumluluğunu üstlendiğiniz kedinizin karakterini bilerek aynı frekansta konuşmanız çok önemlidir. Kendini güvende, rahat hissettiği bir yaşam standardının olması gerekir. 

Tedavinin Önemi

Anksiyete insanlarda olduğu gibi kedilerde de zamanla geçecek ruhsal durum süreci değildir. Hassas olan kedi dostunuz için vakit kaybetmeden yapacağınız müdahale ve gerekli önlemler hayatını sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmesi için önemlidir. Geç kalınmış tedavi veya gerekli tedavinin yapılmaması daha büyük sorunlara gebedir. Yaşadığı stres kronikleşerek fizyolojisinde sorunlara yol açacaktır. Ağır depresyon, davranışlarında değişiklik yaratarak huzursuz bir ortamın oluşmasına neden olacaktır. Davranış bozukluklarını olumlu yönde pekiştirmek, iyileştirmek gerekir. Hem sizin hem de küçük dostunuzun ruhsal sağlığı için gerekli olan tedavi ve rehabilite yöntemleri muhakkak uygulanmalıdır. Destek almanız sağlıklı bir ev ortamı için önem arz eder. Kedinizin endişeli davranışları olduğu zaman onu dinlemeniz, ağrılarını saklama eğiliminde olduğu için de sık sık gözlemlemeniz önemlidir. Küçük dostunuza yardımcı olmak için elinizden geleni, sabırla üzerinize düşeni yapmanız gerekir. Sevgi, ilgi ortamı görülebilecek her türlü davranış bozukluğunu minimize edecektir. Mutlu patili günlerinin olması, hayatındaki ihtiyaçlarının karşılanması gerekir.