Yavru Kuş Bulduğunuzda Yapmanız Gerekenler

Doğanın yeni döngüsüyle beraber yabani hayatta yeni bir uyanış başlar. Özellikle bu mevsimsel döngüde kuşların birçok açık alanda, park, bahçe, orman hatta sizin balkonunuzun bir köşesine dahi yuva yaptıklarına, yavruladıklarına şahit olabilirsiniz. Yeni doğmuş bir yavruyu görüp savunmasız ve aç kaldığını düşünülerek yapılan müdahale aslında geri dönüşü olmayan hatalar sarmalını da beraberinde getirebilmektedir. İşte burada uzmanların söylediklerine kulak vermeniz gerekiyor. Bu yazımızın size yol göstermesi için özellikle uzman kişilerin altını çizdiği yavru kuş bulduğunuzda ne yapmalısınız, ne yapmamalısınız konuları üzerinde durduk.

“Kargaşanın sancağıdır kargalar ve korkunçturlar yakından. Her şeyden parlaktır gözleri. Bir kargayı evcilleştirmek Voltaire’e tasma takmak gibidir.” 

Ursula K. Le Guin – Tanrı Kuşlarıyla Buluşmak

Yaban Hayatı ve Kuşlar

Doğanın kanatlı varlıklarının yaşamları hakkında bilinçli ve doğru bir bilgiye sahip değilseniz merhamet duygusuyla yapacağınız her müdahale bu sarmalı bozabilir. Sağlıklı bir ekosistemin devamı için anneyle beraber yaşayabilecek bir kuşu ebeveynlerinden kopartmamak çok önemlidir. Bu noktada size bağımlı olarak yetişecek bir kuş büyüterek yaban hayatla olan bağını da kopartabilirsiniz. Doğaya geri bırakmanız durumunda hayatta kalma şansı da maalesef düşecektir.

İnsanların çok uzak olduğu bir diğer konu da annesinin uçma eğitimi vermekte olduğu bir kuşu görerek kuşun yere düştüğünü, sakatlandığını sanmaktır. İnsanî duygularla hareket ederek yardıma muhtaç olduğunu düşünmeniz, kuşu alıp eve götürmeniz yaşanacak bir dizi sorunun da başlangıcı olacaktır. Çünkü anne yavrusunu arayacak, bulmayacak ve strese girecektir. Peki böyle bir durumla karşılaştığınızda:

Yapmanız Gerekenler:

• Bulduğunuz kuşun gerçekten yardıma ihtiyacı olduğundan emin olmanız gerekir. Dikkat edilmesi gereken nokta anne tarafından uçma eğitimi alıyor olabilir. Yakınında anne-babanın olmadığından emin olmalısınız.

• Yardıma ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız, eğer imkân var ise eldiven veya havlu yardımıyla kuşu karton bir kutuya almalısınız. Ses ve ışıktan izole olması kendini güvende hissetmesi, dinlenmesi açısından mühimdir.

• Hemen eve götürmeyin!

• Kanaması veya açık yarası var mı kontrol edin. Acil durum var ve müdahale edilmesi gerekiyorsa bir uzman, veteriner hekim yardımı almalısınız.

• Acil müdahale getirecek bir durumu yoksa yetkili kişilere ve kurumlarla iletişime geçmeniz gerekir.

• Gıda ve su vermeden önce uzman görüşü almanız gerekir.

• İlk öncelik olarak sıvı takviyesi yapılması gerekebilir. Suyu enjektör veya damlalık yardımıyla burnuna kaçırmadan gaga ucuna yavaş yavaş vermelisiniz. Üstünü ıslatmamaya dikkat etmeniz gerekir.

Yapmamanız Gerekenler:

• Bulduğunuz kuşu ilk adımda elinize almayın.

• Önce uzaktan gözlemlemeniz, yardıma ihtiyacı var mı, güvende mi emin olmanız gerekir.

• Kuşu elinizde tutmaya çalışmayın bu onu strese sokacaktır.

• Büyük boyutlarda kutu, kuş kafesi gibi kendisini rahatsız hissedeceği alanlara koymaktan sakının.

• Sıvı takviyesi verirken burun deliklerine kaçmadığına dikkat edin.

• Yiyebileceklerini düşünerek ekmek, bulgur gibi gıdalar vermeyin. Kaybettiği sıvıyı geri kazanması için ilk aşama su takviyesi yeterli olacaktır. Burada uzman görüşü almadan adım atmanız oldukça sakıncalı olacaktır.

• Kutu içerisine gıda ve su koymayın. Kapların üzerine çıkıp devirerek üstlerinin ıslanması ve batması daha riskli bir duruma yol açar.

• Açık yarası var ise asla krem, merhem tarzı ilaçlar sürmeyin. Açık yara ve kanama varsa temiz bez yardımıyla tampon yapılması tavsiye edilmektedir.

• Bulduğunuz kuş yırtıcı ise hem kendi güvenliğinize hem de kuşun güvenliğine dikkat etmeniz gerekir.

Önemli Adım: Gözlem!

Şehir içinde yavru bir kuşla karşılaşma ânınızda müdahale etmeden önce gözlemlemeniz gerekir. Anne-baba kuş yakınlarda mı, onu besliyorlar ve ilgileniyorlar mı takip etmeniz hatalar zincirini tetiklememesi için önemlidir. Yuvalar çatıda, ağaç dalında, yüksek bir noktada olabiliyor ve yavrular buradan düşebiliyorlar. Anne-baba kuş etrafta ve yavrularına bakıyorlarsa sadece yüksek bir noktaya koymanız veya yapay korunaklı bir yuva oluşturmanız tavsiye edilmektedir.

Önemli bir nokta daha vardır ki yavruların büyümesi ve eş zamanlı tüylenmesiyle birlikte yuvada anne ve babaya yer kalamayabiliyor, bu nedenle ebeveynler yuvadan ayrılabiliyorlar. Fakat ebeveyn kuşlar uzaktan yavrularını izlemeyi, kontrol etmeyi sürdürmektedirler. Buradaki yanlış anlaşılma yavru kuşların terk edildiğini sanarak eve alınmasıdır.

Kuşlar Ne Kadar Gözlemlenmeli?

Anne-baba kuşlar yavrularını dönüşümlü olarak beslerler. Beslenme noktasının yakın olması bu süreci sıklaştırır. Bu nedene yarım saat bile gözlemlemek doğru karar verilmesi için size yeterli zamanı sağlayacaktır. Eğer yavrunun yakın çevresinde gür sesle öten bir kuş duyuyorsanız büyük ihtimalle ebeveynleridir.

Ev Ortamında Bakmak Hataların Başlangıcı

Yaban hayatın rehabilitasyonu ve korunması dikkate değer bir konudur. Bir kuşu alıp eve götürmeniz, büyütmeye ve bakmaya çalışmanız doğadaki yaşam zincirini, yaşam döngüsünü kırmanız demektir. Çünkü yaban kuşlarına hatta şehirde sık karşılaştığımız kumru ve güvercin gibi kuşlara evcil hayvan gibi yaklaşmak sorunludur. Eve alıp bakmaya başlamanız su, ekmek, bulgur vs. ile beslemeniz oradan ayrılmayarak ölümüne sebebiyet demektir. Yabani kuşlarda dâhil iyi niyetle eve alıp bakmanızla birlikte bulunduğu alanı benimseyecek, hazır gıdaya alışarak ait olduğu doğaya dönemeyecektir. Bu kuşların zamanla esaret stresine girerek, öldükleri gözlenmiştir.

Yardıma ihtiyacı olan kuş mutlaka karton kutu içerisine konularak fotoğraflanmalı, gerekli kurum ve yetkilerle iletişime geçilmelidir. Mutlaka dikkate almanız, ihmal etmemeniz gereken bir adımdır. Bu önemli adım veteriner hekimler tarafından tavsiye edilmektedir.

Kuşa Gıda Verirken

Her kuşun beslenme dinamiği ve diyeti farklıdır. Ekmek, bulgur, buğday, arpa gibi genel geçer olarak düşünülen gıdaları vermek oldukça yanlış ve hatalı bir yaklaşım olacaktır. Bazı kuşlar türlerini tohum ile bazılarını ise un kurdu ile beslemek gerebilmektedir. Su içme, kuşu tutma şekilleri dahi farklılık göstermektedir. Su verirken burun deliklerine kaçması hayatidir, boğulabilir hatta ölebilir. Bu nedenle vakit kaybetmeden bu konu ile ilgili uzman kişilerle temasa geçmeniz mühimdir. Ne ile, nasıl beslendiklerini öğrenmek adımları bilmek gerekir. Örneğin bulduğunuz kuş esaret stresi ile yemeyi reddedecektir. Zorla beslenmesi gerekebilir.

Yabanî Doğada Kuş Buldum Ne Yapmalıyım?

Uzmanlar, insanların ve yerleşim yerlerinin olmadığı bölgelerdeki kuşlara müdahale edilmemesi gerektiğini önemle vurgulamaktadır. Öksüz ve yaralı bir yavruyu bulduğunuzda sağlık sürecine destek olmak istiyor ve doğaya tekrar salmak istiyorsanız mutlaka bu konuda en yetkili uzmana götürmeniz gerekir. Çünkü sizinle teması olmaması, sizi görmeden beslenmesi doğaya tekrar dönebilmesi için şarttır. Ekolojik dengeyi bozmadan süreci yürütmek gerekir. Bazı yaban kuşlarının doğaya serbestçe bırakılması dahi farklıdır bu unutulmamalıdır. Bulunduğunuz bölgede varsa kuş veterinerleri ile iletişime geçebilir, Türkiye Yaban Hayatı İlkyardım Hattını arayabilirsiniz.

Şehir merkezi gibi işlek bölgelerde doğal yaşam alanları, coğrafi bölgeleri insan eliyle (ses, gürültü) yok edildiği, tahribata uğradığı için buradaki kuş türlerine bizim yardımımız ve müdahalemiz gerekebilmektedir.

Yeryüzünde ortak yaşam paylaştığımız bir canın hayatını kurtarmak elbette önemlidir. Gerçekten yaralı ve savunmasız ise yapılması gereken doğru adımların farkında olarak müdahale etmek gerekir. Uzman tavsiyesi ve görüşlerini dikkate almak, bilinçli olmak, doğru bilgiye ulaşmak yapılması gerekenler arasındadır.

Yararlanılan kaynaklar; Veteriner, Yaban Hayat Fotoğrafçısı Gökçe Coşkun. Yaban Hayat Fotoğrafçısı Alper Tüydeş.