Piranaları Bu Kadar Etkileyici Kılan Nedir?

Piranalar, Güney Amerika’nın Amazon havzası ve nehirlerinde yaşayan ürkütücü, yırtıcı bir o kadar da agresif ve saldırgan egzotik tatlı su balığı türüdür. Keskin dişleriyle ün salmış, hikâye ve filmlere konu olmuş bu balık türü ilgi çekici özellikleriyle dikkatleri daima üzerinde toplar.

Piranaların davranış ve beslenme şekillerinden tutunda ekosistemdeki rollerine kadar tüm özelliklerini sizler için inceledik. Keyifli okumalar!

Piranaların Doğal Yaşam Alanları

Piranalar, Güney Amerika’nın Amazon Havzası, Orinoco ve Paraguay gibi büyük nehir ekosistemlerinde yaşamlarını sürdürür. Tropikal iklimin olanakları piranalar için gerekli ortamı onlara sağlar. Suptropikal bir tür olan piranaların ülkemizin pek çok su havasına girdiği ve geniş popülasyonlara ulaştığı bilinmektedir. Nehirlerin sakin derin kısımlarını, su altı bitkilerinin bol olduğu bölgeleri tercih ederler. Avlanma stratejilerinde ise tam tersi suyun hızlı aktığı noktalar en uygun ortamı sağlar.

Yaşam alanlarını oluşturan suyun pH seviyesi hafif asidiktir. İdeal sıcaklığı ise ortalama 24-27°C’dir. Düşük su sıcaklığına toleransları yoktur. Diğer tropik balık türleri gibi 13-14°C dayanabilecekleri en düşük sıcaklık bariyeridir.

Pirana Türleri

Piranalar, etçil ve otçul olarak ikiye ayrılır.

Otçul Pirana: Pirana grupları içerisinde en zararsız ve barışçıl olan türdür diyebiliriz. Sosyal yaşam şekilleri vardır. Yaprak, tohum ve meyveler bitkisel besin diyetlerini oluşturur.

Kırmızı Karınlı Pirana: İsmini kırmızımsı karnından alan bu pirana türü, etçildir ve saldırgandır. Küçük balık türleri ve çeşitli su canlıları diyetlerini oluşturur. Saldırıları genellikle grup şeklindendir.

Siyah Pirana: Siyah renkli pirana, pirana türleri içerisinde en büyük ve en agresif olandır. Yalnız avlanır. Büyük balık türleri ve su canlıları beslenme grubundadır.

Piranaların Fiziksel Özellikleri

•  Piranaların en bilinen özellikleri sivri ve keskin dişleridir. Alt ve üst çeneleri güçlü kas yapısına sahiptir, ağızları kapandığında sivri dişleri birbirine kenetlenir. Bu özelliğiyle avını yakaladığında ona büyük bir kuvvet uygulayarak parçalamasını sağlar, kaçmasına imkân tanımaz.  Dişlerinin yapısı köpek balıklarındaki gibi kendisini yenilemesiyle bilinir, kırılan\aşınan dişler yenileriyle yer değiştirir.

•  İçlerinde en büyük pirana türü, siyah piranadır. Boyu 60 cm’yi bulur. Piranaların ortalama uzunlukları ise 15-30cm arasındadır.

•  Yuvarlak ve kaslı vücut yapıları suda hızlı hareket ederek avlarını ani saldırılarla yakalamalarını sağlar.

•  Siyah, gri, gümüş renk tonlarında olup bazı piranala türleri kırmızı karınlı ve sarımsı renklerde de olabilmektedir.

Birçok filmde bu tahrip edici özellikleri abartılı olarak işlense de tamamen gerçek dışı olduğunu söyleyemeyiz.

Piranaların Sosyal Davranış Özellikleri

Piranalar son derece yırtıcı balık türleri içerisinde yer alırlar ve büyük gruplar halinde yaşama davranışı gösterirler. Özellikle otçul piranaların sürüler halinde yaşayarak sosyal davranışlar sergiledikleri bilinmektedir. Sürüler halinde hareket etmeleri etçil piranalar için büyük bir avantajdır. Bu hareketleri sayesinde avlanma stratejilerinde daha az enerji harcarlar.

Piranaların Beslenme Dinamikleri

Piranaların avlanma stratejilerindeki en etkili yöntem gruplar halinde hareket etmeleridir. Sürü halinde iken hızlı, çevik ve atak saldırıları daha etkilidir. Çeşitli su canlıları, balık türleri, kabuklu deniz canlıları ve böcekler beslenme şekillerini oluşturur. Suya giren ve düşen memeli hayvanları da avladıkları bilinmektedir.

Kan kokusuna hassaslardır. Her ne kadar ailelerine bağlı olsalar da aile içerisinde bir bireyin yaralanması durumunda yedikleri gözlenmiştir. Otçul piranaların da bitki temelli bir diyet izlediklerinden bahsetmiştik.

Üreme Döngüleri

Dişi piranalar yumurtalarını sığ sular ve bitki örtüsünün yoğun olduğu alanlara bırakır. Bu döngüde hem erkek hem dişi bireyler yumurtalarını koruma görevini üstlenirler. Yavruların yumurtadan çıkıp kendi bağımsızlıklarına kavuşmasına kadar ebeveyn piranalar tarafından korunmaya ve gözlenmeye devam ederler.

Piranaların Ekolojideki Rolü

Su ekosisteminde büyük role sahip olan piranaların, doğal dengeyi korumak ve sağlıklı bir su ekosistemi inşa etmek gibi katkıları vardır. Beslenme zincirindeki konumları, avlanma becerileri çevresel etkenlerin sürdürebilirliği açısından önemlidir. Hem av hem de avcı konumunda olan piranalar, yaralı hasta canlıları avlarken, timsah, büyük su canlıları ve kuşlar tarafında da av olmaktadırlar. Bu besin zinciri bizlere nehir ekolojisi, yaşam döngüsü ve popülasyonların dengede kalması için birbirini tamamlayacı bir profil sunar.

Akvaryumda Otçul Pirana Nasıl Bakılır?

Piranalar, yırtıcı ve saldırgan davranışları itibariyle akvaryum severlerin ilgisini çeker. Ancak belirtmek isteriz ki egzotik bir balık türü olan piranaların ülkemize girişi ve ithalatı yasaktır. Fakat üzücü bir şekilde birçok akvaryum balığı satış noktalarında bu türü bulmak ve satın almak kolaydır. İthalatının yasak olması nedeniyle gümrük kapılarında balıkların denetimi veteriner hekimler tarafından yapılmamaktadır. Denetimsiz olarak ülkeye getirilen piranaların popülasyanlarının ise ne derece sağlıklı olduğu konusu ise şaibelidir.

Eğer evinizde otçul piarana bakmayı düşünüyorsanız doğal yaşam koşullarına uygun dizayn edilmiş bir akvaryum ortamını sağlamanız gerekir.

•  Yetişkin otçul piranalar için akvaryum boyutunun en az 200 litre olması tavsiye edilmektedir. Balıklarınızın sayısına göre büyük boyutlarda bir akvaryum, tank tercih etmeniz daha sağlıklı bir seçim olacaktır.

•  Akvaryum mutlaka doğal yaşam koşullarını aratmayacak düzende olmalıdır. Bitki örtüsü ve saklanma alanları (kütük, taş gibi doğal materyallerden yapılmış aksesuarlar) yaratmanız akvaryum içerisindeki gerilimi, stresi seviyesini azaltmanıza yardımcı olacaktır. Balıklarınızın sakin kalması, yüzebilecekleri yeterli alanlarının olması gerekir.

•  Otçul piranaların diyetlerini oluşturmadan önce mutlaka veteriner hekim desteği almanız faydalı olacaktır. Yüksek kalitede otçul balık yemleri, yapraklı sebzeler ve meyveler dengeli bir şekilde öğünlerinde mutlaka bulunmalıdır. Zengin çeşitlilikte bitkisel gıdalar hazırlamanız sağlıklı bir akvaryum ortamı için olmazsa olmazlardandır.

•  Akvaryumdaki suyun kalitesine ve filtreleme sistemine dikkat etmeniz gerekir. Sağlıklı ve temiz bir su oksijen seviyesi için önemlidir. İdeal su sıcaklığı 24-27°C aralığında olmalıdır.

•  Biyolojik döngülerinin sağlıklı işleyebilmesi için doğal ışık oluşturmanız gerektiğini unutmayın. Aşırı parlak olmayan loş bir ortam doğal davranışlarını sergilemelerine yardımcı olur.

Emamapet ailesi olarak doğal yaşam alanlarından koparılarak ülkemize girişi denetimsiz olarak yapılan ve üretilen pek çok egzotik balık türü için Tarım İl-İlçe Müdürlüklerine başvurmanızı önemle rica ederiz. Her canlı türünün yaşam hakkı olduğunu, bizlerin de bu hakları korumamız ve savunmamız gerektiğini önemle belirtmek isteriz.